Aan het bureau: Mirjam Mieserius over haar schrijfproces

Wat gebeurt er allemaal vóórdat een boek in de winkel ligt? Achter elk verhaal schuilt een proces vol inspiratie, twijfels, herschrijven en onverwachte vondsten. Deze keer stappen we in de schrijverswereld van Mirjam Mieserius. Hoe begint zij aan een nieuw verhaal? Wat doet ze als de woorden even niet willen komen? En hoe zorgt ze ervoor dat haar personages écht gaan leven? Ze deelt haar persoonlijke aanpak, schrijfgeheimen en valkuilen. Nieuwsgierig? Lees snel verder!

Het begin van elk verhaal: inspiratie

Waar haal je meestal je inspiratie vandaan?

‘Inspiratie kan op allerlei momenten in mijn hoofd oppoppen. Eigenlijk ontstaat het uit het niets. Op straat, ’s nachts, in de sportschool. Ik spreek het dan snel in voordat ik het vergeet.’

selfie van Mirjam Mieserius

Heb je vaste plekken waar je naartoe gaat om inspiratie op te doen?

‘Niet zozeer voor het verhaal, soms wel voor de locaties. Dan wandel ik in mijn eentje door Parijs. Ik ga niet echt op zoek naar locaties, maar probeer meer de sfeer te proeven. Ik kom dan vanzelf wel iets tegen.’

Komt inspiratie vanzelf, of moet je er bewust naar op zoek?

‘Inspiratie komt eigenlijk vanzelf. Het is vaak zo dat hoe meer ik het loslaat, hoe meer het naar me toekomt.’

Heb je ooit een droom gehad die leidde tot een boekidee?

‘Nog nooit. Het lijkt me wel heel bijzonder om zoiets te ervaren.’

Wat is het meest onverwachte moment of de vreemdste plek waar je inspiratie vond?

‘Waar ik regelmatig ideeën krijg is op de loopband in de sportschool. Over een inspiratieloze plek gesproken. Haha.’

Hoe weet je of een idee de moeite waard is om er een boek over te schrijven?

‘Als het idee me blijft lastigvallen in mijn hoofd en niet naar de achtergrond verdwijnt, dan weet ik dat ik er iets mee moet doen.’

Wat is het eerste wat je opschrijft als je aan een nieuw boek begint?

‘De namen van de personages. Als ik die heb, kan het verhaal beginnen.’

Het schrijfproces

Hoe kwam je op het idee voor dit boek?

‘Ik wilde een verhaal schrijven over een groep vriendinnen en de keuzes die ze maken in hun leven. Als vanzelf kwamen de personages in me op en ik wist ook dat het zich in Parijs moest gaan afspelen, ook al was ik er toentertijd al jaren niet geweest.’

Begin je met een volledig uitgewerkt plot, of ontdek je het verhaal gaandeweg?

‘Een verhaal ontwikkelt zich gaandeweg. Vaak heb ik nog amper een verhaallijn in mijn hoofd. Dat kost wel meer tijd.’

Mirjam Mieserius aan het schrijven

Hoe ga je om met onverwachte wendingen die zich tijdens het schrijven aandienen?

‘Daar luister ik naar en vaak ga ik daar ook op door. Een onverwachte wending komt namelijk niet voor niets in je op.’

Waar schrijf je het liefste, heb je een eigen plekje of ga je juist de deur uit?

‘Ik blijf het liefst thuis. Daar heb ik weinig afleiding om me heen.’

Wat doe je als je vastloopt in je verhaal?

‘Dat gebeurt gelukkig niet heel vaak, maar als het zo is, dan ga ik een stukje lopen en laat mijn gedachten de vrije loop zonder ze tegen te houden. En dan kan er zomaar opeens iets binnenvallen. Of ik app mijn redacteur Rianne, als ik er echt niet uitkom.’

Hoe weet je wanneer een boek echt ‘af’ is?

‘Is een boek eigenlijk ooit af? Dat vind ik wel lastig. Een verhaal kan wel rond zijn, dan voel je dat het klopt, maar blijven schaven, daar kan ik heel lang mee doorgaan.’

Personages en verhalen

Hoe bedenk je je personages? Begin je met hun persoonlijkheid of hun achtergrond?

‘Personages komen eigenlijk zelf naar me toe. Als ik een naam heb, begin ik te schrijven en dan ontwikkelen ze zich vanzelf, dus ook hun persoonlijkheid. Hun achtergrond komt pas later, als ik weet waar het verhaal naartoe gaat.’

Heb je ooit een personage gebaseerd op iemand die je kent?

‘Nog nooit. Wel hebben de personages trekjes van mezelf. Ja, ook de mindere.’

Welke emoties of thema’s inspireren je het meest om over te schrijven?

Mirjam Mieserius op een event

‘Ik schrijf graag over de ontwikkeling die iemand in zijn leven doormaakt. Dat kan van alles zijn. Ik verzin nooit bewust thema’s, ook die verschijnen gaandeweg in het verhaal.’

Wat inspireert je bij het bedenken van de setting van je verhalen?

‘Ik vind de setting heel belangrijk. Tot nu toe spelen mijn boeken zich af in Frankrijk en dan met name Parijs. Een setting moet deel van het verhaal worden bij mij, het moet zich echt alleen op die plek kunnen afspelen.’

Hoe belangrijk is je eigen leven en ervaring in wat je schrijft?

‘Heel belangrijk. Daar was ik me nooit zo bewust van, maar ik zie nu in Sofia, Chloe en Lizzy toch meer van mezelf terug dan ik had gedacht. Ook zitten er zeker ervaringen in die ik zelf heb meegemaakt, maar ik houd geheim welke dat zijn. ;)’

Heb je ooit spijt gehad van een verhaallijn of een beslissing die je een personage liet maken?

‘Nog nooit eigenlijk. Gelukkig niet, dat lijkt me echt heel naar.’

Welk personage was het lastigst om te schrijven en waarom?

‘Ik had af en toe een beetje moeite met Sofia. Ze is leuk en lief, maar soms ook een beetje vanilla.’

De dagelijkse schrijfgewoonten van Mirjam Mieserius

Heb je een vaste schrijftijd of -plek?

‘Op de bank of aan mijn bureau.’

Selfie van Mirjam Mieserius

Hoeveel woorden probeer je per dag of per week te schrijven?

‘Daar let ik nooit op. Ik heb het bij het laatste boek wel geprobeerd om een vast aantal woorden per dag te schrijven, maar ik raakte daar zo gefrustreerd van, dat ik dat heb losgelaten.’

Wat helpt jou om in de juiste schrijfflow te komen?

‘Eigenlijk zit ik altijd wel in de schrijfflow. Hoe fijn!’

Schrijf je liever in stilte of met muziek op de achtergrond?

‘In stilte. Ik word snel afgeleid. Met muziek aan sta ik voor ik het weet een dansje te doen en vergeet ik waar ik mee bezig was. Haha.’

Heb je een vaste schrijfroutine of ben je juist heel flexibel?

‘Ik begin graag vroeg in de ochtend nadat ik naar de sportschool ben geweest. Ik moet iets lichamelijks gedaan hebben voor ik ga schrijven. In de avonden schrijf ik amper, dan komt er toch niets zinnigs op papier.’

Benieuwd naar de boeken van Mirjam Mieserius?

9789021046754
9789021035888
9789021036076

Bestemming Parijs-serie

Bestemming Parijs
Rendez-vous op Montmartre
L'Amour aan de Côte d'Azur

Lees ook:

9789021030395
9789021039961
De citroen op de taart
Met een vleugje citroen

Was dit jouw eerste kennismaking met Mirjam Mieserius, of ben je al fan van haar werk?

Laat het ons weten via Instagram of Facebook!

Aan het bureau: Vannessa Thuyns over haar schrijfproces

Achter elk goed boek schuilt een wereld vol ideeën, twijfels en heel veel schrijfuren. Geen enkele schrijver werkt op dezelfde manier en dat maakt het juist zo boeiend. In deze blog gaan we in gesprek met Vannessa Thuyns. Hoe begint zij aan een nieuw verhaal? Wat doet ze als de inspiratie even wegblijft? En hoe laat ze haar personages tot leven komen? Ze neemt ons mee in haar schrijfproces, van eerste ingeving tot de laatste punt. Lees je mee?

Het begin van elk verhaal: inspiratie

Waar haal je meestal je inspiratie vandaan?

‘Overal! Echt, het leven zit vol verhalen als je er een beetje op let. Een flard gesprek in de supermarkt, een blik tussen twee mensen op een terras. Ik zuig het op als een spons.’

Heb je vaste plekken waar je naartoe gaat om inspiratie op te doen?

‘Ik zou nu iets heel kunstzinnigs moeten zeggen als ‘een verlaten vuurtoren aan zee’, maar voor mij werkt een druk café, de schaatsbaan of gewoon de Albert Heijn vaak al prima. Het is vooral een kwestie van je oren en ogen openhouden. Inspiratie is echt overal, als je er maar oog voor hebt.’

Komt inspiratie vanzelf, of moet je er bewust naar op zoek?

Vannessa Thuyns met boeken

‘Beide! Soms floept er ineens een idee in mijn hoofd, vaak onder de douche, in bed of in de auto. Heel vaak dus zonder pen in de buurt. Andere keren moet ik echt even graven. Wandelen helpt dan, of films kijken, muziek luisteren.’

Heb je ooit een droom gehad die leidde tot een boekidee?

‘Ik droom altijd levendig, en soms ook filmisch, maar helaas nooit over iets waarvan ik bij het wakker worden denk: dit móet ik opschrijven.’

Wat is het meest onverwachte moment of de vreemdste plek waar je inspiratie vond?

‘Op het toilet van een tankstation in Italië. Geen grap. Er hing een flyer over ‘hoe een perfecte kerst eruitziet’ en toen was het zaadje voor een kerstverhaal geplant.’

Hoe weet je of een idee de moeite waard is om een boek van te maken?

‘Als het blijft terugkomen. Als ik het na een paar dagen nog voel tintelen, als ik scenes begin te zien in mijn hoofd en alvast dialogen hoor. Dan weet ik: dit wordt er een.’

Wat is het eerste wat je opschrijft als je aan een nieuw boek begint?

‘Een soort gevoel. Niet meteen een synopsis of outline, maar sfeer, emotie, wat ik wil dat de lezer voelt. En vaak ook de eerste scène. Als die eenmaal op papier staat, volgt de rest vaak vanzelf.’

Het schrijfproces

Hoe kwam je op het idee voor het boek Meer dan een kus?

‘Het begon met een simpele vraag: wat als je ineens iets erft van iemand die je helemaal niet kent? En wat als daar óók nog een wildvreemde bij betrokken is met wie je moet samenwerken? Dat idee bleef maar knagen. Ik vond het heerlijk om te spelen met het contrast tussen Teddy’s geordende leven en Marcus’ meer relaxte houding, en daar dan een liefde in te laten ontstaan.’

Begin je met een volledig uitgewerkt plot, of ontdek je het verhaal gaandeweg?

‘Ik weet altijd in grote lijnen waar het verhaal naartoe moet, maar hoe ik daar kom, ontdek ik gaandeweg. Bij Meer dan een kus wist ik bijvoorbeeld al wat de erfenis was, en hoe Teddy en Marcus elkaar zouden ontmoeten, maar hun dialogen en dynamiek verrasten me tijdens het schrijven regelmatig. En dat is het leukste deel!’

Hoe ga je om met onverwachte wendingen die zich tijdens het schrijven aandienen?

‘Die omarm ik! Soms doen personages dingen die ik zelf niet had voorzien, maar als het goed voelt in het verhaal, ga ik erin mee. Bij dit boek gebeurde dat een paar keer, vooral in de relatie tussen Teddy en Marcus. Ze bleken allebei complexer dan ik in eerste instantie dacht. En dat gaf juist verdieping.’

Waar schrijf je het liefste, heb je een eigen plekje of ga je juist de deur uit?

‘Het liefst schrijf ik gewoon thuis, aan mijn keukentafel, met een grote kop thee naast me en af en toe een cappuccino-break. Als mijn rug protesteert, verhuis ik naar de bank of kruip ik lekker in bed. Mijn laptop gaat overal mee naartoe. En mijn personages natuurlijk ook.’

Wat doe je als je vastloopt in je verhaal?

‘Dan ga ik muziek luisteren, wandelen of gewoon lummelen. Even afstand nemen helpt meestal het best. En soms ‘jank’ ik bij mijn uitgever Melissa of in de appgroep van The Feelgood Five. Die meiden zijn echt goud waard. Vaak is het dan een kwestie van even luchten, luisteren, en een paar bemoedigende woorden die precies doen wat nodig is.’

Vannessa Thuyns met boeken

Hoe weet je wanneer een boek echt ‘af’ is?

‘Als ik er niets meer aan wil sleutelen (oké, bijna niets). En als ik voel: ja, dit ís het verhaal dat ik wilde vertellen. Dan is het tijd om los te laten… en door te geven.’

Personages en verhalen

Hoe bedenk je je personages? Begin je met hun persoonlijkheid of hun achtergrond?

‘Meestal met een gevoel. Een karaktertrek, een verlangen, een verborgen verdriet. Van daaruit groeit hun achtergrond. En hun stem. Als ik hun stem hoor, weet ik: dit personage leeft.’

Heb je ooit een personage gebaseerd op iemand die je kent?

‘Niet één-op-één, maar elementen van mensen om me heen sluipen er natuurlijk in. Soms heb ik achteraf pas door dat een personage onbewust trekjes van iemand heeft. Heel herkenbaar!’

Welke emoties of thema’s inspireren je het meest om over te schrijven?

‘Verlangen, gemis, verbinding. En hoop. Altijd hoop. Ik hou van verhalen waarin mensen groeien, elkaar raken en zichzelf een beetje tegenkomen onderweg.’

Wat inspireert je bij het bedenken van de setting van je verhalen?

‘Reizen! Ik ben dol op roadtrips, Engelse dorpjes, havens, Amsterdam, New York… Hoe levendiger de plek in mijn hoofd, hoe makkelijker ik erover kan schrijven.’

Hoe belangrijk is je eigen leven en ervaring in wat je schrijft?

‘Best belangrijk, zonder dat het autobiografisch wordt. Dingen die ik meemaak, voel, observeer of heb meegemaakt vormen de basis. Maar dan schiet het verhaal alle kanten op.’

Heb je ooit spijt gehad van een verhaallijn of een beslissing die je een personage liet maken?

‘Soms wel. Achteraf denk ik: dat had ik anders willen laten lopen. Maar meestal klopt het op dat moment in het verhaal. En spijt is ook gewoon een heel menselijk gevoel, net als bij de personages.’

Welk personage was het lastigst om te schrijven en waarom?

‘In het algemeen: de stille types. Die houden veel voor zich en laten zich pas na een tijdje zien. Dan moet ik echt geduld hebben. In Meer dan een kus was Marcus een uitdaging. Het was de eerste keer dat ik een mannelijke hoofdpersoon een stem gaf. Hij is stoer, lief en no-nonsense – heel anders dan de vrouwenstemmen die ik gewend ben. Kortere zinnen, minder poespas, een andere focus. Daar moest ik echt even inkomen, maar uiteindelijk vond ik het heerlijk om in zijn hoofd te kruipen.’

De dagelijkse schrijfgewoonten van Vannessa Thuyns

Heb je een vaste schrijftijd of -plek?

Vannessa Thuyns met boeken

‘Een vaste schrijftijd heb ik niet. Ik probeer de momenten te pakken zoals ze komen. Soms is dat ’s ochtends vroeg met een kop thee, soms pas later op de dag als alles om me heen stil is. Wat de plek betreft: ik kan op veel plekken schrijven, maar thuis voel ik me het fijnst. Daar kom ik het makkelijkst in de juiste sfeer.’

Hoeveel woorden probeer je per dag of per week te schrijven?

‘Tijdens een echte schrijffase mik ik op zo’n 2000 woorden per dag. Soms schiet het lekker op en tik ik er 4000 weg, dan weet ik dat het waarschijnlijk nog niet allemaal kwaliteit is, maar het voelt wél als een topdag. Later komt het bijschaven wel.’

Wat helpt jou om in de juiste schrijfflow te komen?

‘Muziek helpt altijd. Het liefst instrumentaal of met een bepaalde sfeer die past bij het verhaal. En een paar dagen met zo min mogelijk afleiding – geen volle agenda, geen deadlines – zodat ik echt in het verhaal kan duiken.’

Schrijf je liever in stilte of met muziek op de achtergrond?

‘Met muziek, absoluut. Instrumentaal tijdens het schrijven zelf. Veel tekst leidt me af en dan ga ik meezingen.’

Heb je een vaste schrijfroutine of ben je juist heel flexibel?

‘Flexibel, absoluut. Ik geloof niet zo in heilige routines, voor mij draait het vooral om dóórgaan en meters maken. Soms in een rustige flow, soms in korte, fanatieke schrijfsprints. Wat werkt, werkt.’

Benieuwd naar de boeken van Vannessa Thuyns?

9789032521233
9789032520717
9789032520908
9789032520229
9789032520021
9789032520342
Meer dan een kus
Thuis in het onbekende
Op weg naar de waarheid
Door een roze bril
De kluts kwijt
Voet op eigen bodem
Een zalig zooitje

Was dit jouw eerste kennismaking met Vannessa Thuyns, of ben je al fan van haar werk?

Laat het ons weten via Instagram of Facebook!

Van idee tot verhaal: Marjoleine Tel over haar schrijfinspiratie

Elk boek heeft een verhaal, maar sommige verhalen zijn nét een beetje bijzonderder, vooral als je weet hoe ze ontstaan. In deze column neemt Marjoleine Tel je mee in haar schrijfproces. Want elk boek begint bij een idee… maar hoe groeit dat uit tot een volwaardig verhaal? Marjoleine vertelt hoe dat proces er voor haar uitziet met alle inspiratie, keuzes en twijfels die daarbij komen kijken.

Hoe kom je erop? Je had zeker inspiratie?

‘Jazeker! Ik begraaf me in mijn fijne werkkamer achter mijn macje, de muze grijpt me binnen enkele minuten bij m’n kladden en ik ga tikken. Aan het eind van de dag heeft deze muze er net zo schoon genoeg van als ik en we sluiten de boel af. Weer een paar duizend fantastische woorden geproduceerd, op naar morgen en in godsnaam het eind. Mijn hele leven schrijf ik al en vaak krijg ik de inspiratievraag, maar vooral sinds ik romans op mijn naam heb staan.’

Wonderlijk en verrukkelijk

‘Nee, natuurlijk werkt het niet zoals hierboven. Was het maar waar of nee… eigenlijk niet. Want op weg naar de ontmoeting met de muze doe je allerlei, soms ook volstrekt onzinnige, ideeën op die later ineens uitstekend in je verhaal blijken te passen.

inspiratie op doen marjoleine tel

Het idee voor het laatste deel (4) van mijn feelgoodserie Campinggeluk broeide allang. Familiecampings worden opgekocht door grote investeerders of ‘campingmaffia’, kampeerders maken plaats voor hutjemutje kunststof vakantievilla’s. Tijd voor research! Man en ik togen naar onze afspraak op een verkoopmiddag waar brallerige makelaars gooiden met champagne en haring terwijl de nog niet weggeïntimideerde kampeerders vanuit hun hoekje stilletjes toekeken. Ik interviewde dé voorvechtster van ‘De camping moet blijven’ Desiree Reddering en ik sloot me vervolgens vijf lange werkdagen achtereen op om te bedenken hoe ik deze ontwikkeling heel feelgood, boordevol romantiek en humor, in mijn nieuwste roman Zomerhuis voor jou en mij kon verwerken. De eerste paar dagen gebeurde er niets… En toen begon het van alle kanten te stromen. Noem het inspiratie, noem het een bezoek van je muze: het is een wonderlijk, verrukkelijk verschijnsel dat je verhaal handen en voeten geeft. Het (of hij/zij) dient zich altijd vroeg of laat aan, maar ik moet er wel eerst voor aan het werk.’

Laat het maar gebeuren

‘Met een voorlopig plan goedgekeurd door de uitgever, een hoofd vol ideeën en een verhaalwereld vol personages die al gecreëerd is in de eerdere delen, ging ik onderweg. Ik schrijf, ik schrijf, ik schrijf en het verhaal ontmoet mij. Of de muze. Of wie of wat het ook maar is. Het wordt dus ook wel inspiratie genoemd. Personages beginnen uit zichzelf te ouwehoeren en de gekste situaties ontvouwen zich. Wat moet ik hier mee, denk ik dan? Maar ik laat het gebeuren, het komt altijd goed of je schrapt de volgende dag al je briljante woorden weer.’

‘Inspiratie is voor amateurs – de rest van ons verschijnt gewoon en gaat aan het werk’, aldus een beroemd citaat van Chuck Close (voormalig kunstschilder en fotograaf).

 Meer over dit proces op zaterdag 19 april!

Benieuwd naar haar boeken?

Zomerhuis voor jou en mij

Het vierde en laatste deel

Zomerhuis voor jou en mij

Martin en Linda keren terug naar Nederland als hun camping dreigt te veranderen in een luxe villapark. De plannen zorgen voor onrust, maar brengen ook nieuwe kansen – op ruimte, liefde en onverwachte veranderingen. Terwijl kampeerders verdeeld zijn, staat Linda een verrassende wending te wachten.

Bekijk op Boekenwereld >
9789021041025
9789021041032
9789021041049
9789021053097

De hele Campinggeluk-serie

Een onverwachte zomer
Bruiloft op slippers
Grenzeloos genieten
Zomerhuis voor jou en mij

Heb jij al de serie Campinggeluk van Marjoleine Tel gelezen? We zijn benieuwd wat je ervan vindt! Laat het ons weten via Instagram of Facebook.

Aan het bureau: Karin Quint over haar schrijfproces

Hoe ontstaat een goed verhaal? Elke schrijver heeft een unieke manier om woorden op papier te zetten, personages tot leven te wekken en lezers mee te slepen in een nieuwe wereld. In deze blog nemen we een kijkje achter de schermen bij Karin Quint. We vragen over haar schrijfproces: van de allereerste inspiratie tot de laatste punt. Hoe overwint ze writer’s block? Hoe brengt ze haar personages tot leven? Benieuwd naar haar geheimen als schrijver? Lees snel verder!

Het begin van elk verhaal: inspiratie

Waar haal je meestal je inspiratie vandaan?

‘Uit het leven! Alles wat ik zie, hoor, lees, doe, meemaak kan voor inspiratie zorgen. Dat vind ik zelf altijd zo bijzonder.’

Heb je vaste plekken waar je naartoe gaat om inspiratie op te doen?

‘Geen vaste plekken, maar als ik vastzit met schrijven helpt het om onderweg te zijn. Wandelend of achter het stuur krijg ik vaak de meeste ideeën.’

Komt inspiratie vanzelf, of moet je er bewust naar op zoek?

Aan het lezen karin quint

‘Vaak krijg ik op de meest onhandige momenten goede ideeën. Daarom heb ik meestal pen en papier bij me en zit de dictafoon op mijn horloge onder de sneltoets (vooral handig tijdens het rijden).’

Heb je ooit een droom gehad die leidde tot een boekidee?

‘Nee, maar ik word wel vaak wakker met ideeën. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij Het koetshuis, dat zag ik al helemaal voor me. Dan is het net alsof mijn hersenen in de nacht aan het werk zijn geweest en ’s ochtends de powerpointpresentatie geven.’

Wat is het onverwachtste moment of de vreemdste plek waar je inspiratie vond?

‘In de sportschool op de crosstrainer. Ik had nog een twist nodig voor De ijskelder en plots was-ie daar. Ik kreeg er kippenvel van, ook al was ik me aardig in het zweet aan het werken.’

Hoe weet je of een idee de moeite waard is om een boek van te maken?

‘Ik krijg dan echt een lichamelijke reactie. Mijn hele lijf gaat tintelen en mijn hart gaat sneller kloppen. Als dat gebeurt, weet ik dat ik goed zit.’

Wat is het eerste wat je opschrijft als je aan een nieuw boek begint?

‘Ik begin eerst met karakterschetsen van de belangrijkste personages. Pas als die enigszins uitgewerkt zijn, begin ik met schrijven. Soms kunnen personages nog wel veranderen, maar dan heb ik in ieder geval een uitgangspunt.’

Het schrijfproces

Hoe kwam je op het idee voor dit boek?

‘De Rozenkamer is geïnspireerd op een verhaal dat een oud-collega mij ooit vertelde, over een textielfabrikant in Helmond die verliefd werd op de huishoudster van zijn ouders en voor haar een gigantische villa bouwde. Dat vond ik zo romantisch!’

Begin je met een volledig uitgewerkt plot, of ontdek je het verhaal gaandeweg?

Bloemen voor de cover voor het boek van Karin Quint

‘De belangrijkste onderdelen van het verhaal – begin, midden, einde – heb ik meestal grotendeels in mijn hoofd zitten, maar veel ontdek ik tijdens het schrijven. Ik probeer steeds meer te plotten, maar ik denk dat ik deels in het schrijfproces moet zitten om op ideeën te komen.’

Hoe ga je om met onverwachte wendingen die zich tijdens het schrijven aandienen?

‘Die heb ik niet veel, maar als ze er zijn, maak ik er dankbaar gebruik van als ik denk dat ze goed werken voor het verhaal.’

Waar schrijf je het liefste, heb je een eigen plekje of ga je juist de deur uit?

‘Op zolder heb ik een heel fijne werkkamer waar een heel fijne stoel staat, precies onder het raam. Daar zit ik het liefst, met mijn laptop op schoot. Ernaast staat een antieke theetrolley waar ik al het naslagwerk op heb liggen dat ik nodig kan hebben tijdens het schrijven. En vaak ligt er ook een reep chocolade (maar niet lang).’

Wat doe je als je vastloopt in je verhaal?

‘Gelukkig heb ik dat niet vaak, maar als het gebeurt helpt het om even te gaan wandelen of een stukje te fietsen of autorijden. Of ik ga even sparren met mijn vriend, die denkt ook altijd goed mee.’

Hoe weet je wanneer een boek echt ‘af’ is?

‘Dat is het nooit! Ik kan eeuwig blijven schaven, dus daarom is het goed dat ik keiharde deadlines krijg van de uitgever. Anders zou het jaren duren voordat ik het uit handen zou geven.’

Personages en verhalen

Hoe bedenk je je personages? Begin je met hun persoonlijkheid of hun achtergrond?

‘Ik begin met hun persoonlijkheid en ga dan bedenken hoe ze zo geworden zijn. Lijken ze op hun vader of moeder? Wat hebben ze in hun verleden meegemaakt dat hen gevormd heeft? Welke eigenaardigheden hebben ze door de jaren heen opgepikt? Wat is hun grootste angst en waar komt die vandaan?’

Heb je ooit een personage gebaseerd op iemand die je kent?

‘Absoluut! Het beste voorbeeld is de tweeling uit De ijskelder, die lijken sprekend op de dochters van een vriendin. Maar meestal gaat het om eigenschappen van meerdere mensen die ik dan in één personage stop. Dat is vooral leuk als die eigenschappen elkaar versterken.’

In het bos

Welke emoties of thema’s inspireren je het meest om over te schrijven?

‘Menselijke relaties vind ik het meest inspirerend. Hoe reageren we op elkaar en waarom? Waarom heb je met sommigen direct een klik en weet je al na een paar seconden dat je iemand anders het liefst nooit meer wilt zien? Heel fascinerend vind ik dat.’

Wat inspireert je bij het bedenken van de setting van je verhalen?

‘In de Landgoed Rosaville-serie is het landgoed het terugkerende personage. Ik heb me laten inspireren door bestaande Nederlandse landgoederen, maar ook door Engelse en Duitse. Gewoon, door alles wat mooi is.’

Hoe belangrijk is je eigen leven en ervaring in wat je schrijft?

‘Onmisbaar. Dat vind ik het mooie van schrijven: wat in mijn hoofd ontstaat is een heel grote optelsom van alles wat ik in mijn leven heb meegemaakt of waarover ik gelezen of gehoord heb. En het is nooit te voorspellen wat er onder de streep komt te staan, het is elke keer weer een verrassing wat er uit mijn geheugen omhoogkomt.’

Heb je ooit spijt gehad van een verhaallijn of een beslissing die je een personage liet nemen?

‘Ik heb heel lang getwijfeld of er in De ijskelder een liefdeslijn moest zitten of dat het uiteindelijk om een zeer innige vriendschap zou gaan. Uiteindelijk toch voor de liefde gekozen en daar heb ik geen spijt van, maar het had allebei de kanten op gekund.’

Welk personage was het lastigst om te schrijven en waarom?

‘Ik heb heel erg geworsteld met Rosalie uit De theekoepel. Eerst was ze heel eigenzinnig en zelfverzekerd, maar dat voelde niet goed. Pas toen de eerste grove versie klaar was, realiseerde ik me dat ze juist wat afwachtend en verlegen moest zijn, zodat de hobbels die ze moest nemen lekker hoog werden.’

De dagelijkse schrijfgewoonten van Karin Quint

Heb je een vaste schrijftijd of -plek?

‘Ik schrijf het liefst ’s ochtends, dan werkt mijn hoofd het best. Meestal zit ik in mijn fijne schrijfstoel op mijn werkkamer.’

Hoeveel woorden probeer je per dag of per week te schrijven?

Achter de laptop

‘Ik probeer zo’n 5000 woorden per week te schrijven. In het begin lukt dat niet altijd, maar als het verhaal begint te vorderen, haal ik dat vaak makkelijk of ga ik er ruimschoots overheen. Het ligt er ook aan hoeveel ik tijdens het schrijven moet opzoeken – welke groenten stonden er in december 1876 op het menu, welke bloemen waren er in november 1903 te koop, vanaf wanneer zijn we in Nederland ‘sorry’ gaan zeggen?’

Wat helpt jou om in de juiste schrijfflow te komen?

‘Goed slapen is echt essentieel. Als dat lukt, dan hoef ik me meestal niet druk te maken over de flow. Soms, als het toch niet wil lukken, dwing ik het af. Dan blijf ik schrijven, ook al is het bagger, en vaak komt die flow er dan alsnog.’

Schrijf je liever in stilte of met muziek op de achtergrond?

‘Stilte! (zei ze heel hard) Het lukt me niet goed om met muziek aan te schrijven. Tenzij ik op een heel drukke plek ben, dan kan ik me goed afsluiten. Maar thuis moet het absoluut stil zijn. Soms doe ik zelfs mijn oortjes in om het stiller dan stil te maken.’

Heb je een vaste schrijfroutine of ben je juist heel flexibel?

‘Ik merk dat ik steeds minder flexibel wordt, haha. Vroeger kon ik echt overal op iedere plek schrijven (net als slapen), maar nu vind ik het toch het fijnst om dat ’s ochtends te doen, in mijn schrijfstoel. En dan het liefst iedere ochtend, vijf of zes dagen in de week.’

Benieuwd naar de boeken van Karin Quint?

De Rozenkamer

Ontdek de wervelende geschiedenis van Landgoed Rosaville in het slotdeel van de serie: De Rozenkamer.

Villa Zeldenrust, 1876. Roosje Arkenbout is net begonnen als dienstmeid bij familie De Wit, wanneer ze per ongeluk de slaapkamer inwandelt van de knappe textielfabrikant Theodoor. Roosje kan hem maar niet uit haar hoofd zetten. En hoewel Theodoor ook geïnteresseerd lijkt, blijft ze een dienstmeid en verloofd met de beste vriend van haar broer…

Ondertussen wordt de villa geteisterd door een reeks vreemde gebeurtenissen. Als Roosje vervolgens ontdekt dat er verontrustende geruchten de ronde doen over de familie De Wit, weet ze niet meer wie ze kan vertrouwen. Zal haar zoektocht naar de waarheid haar dichter tot Theo brengen of hen uit elkaar drijven?

Bekijk op Boekenwereld >
9789024592524
9789024596898
9789021039886

De andere delen in de serie: Landgoed Rosaville

Het koetshuis
De theekoepel
De ijskelder

Was dit jouw eerste kennismaking met Karin Quint, of ben je al fan van haar werk?

Laat het ons weten via Instagram of Facebook!

Leesclubvragen voor ‘Wij samen’ van Jojo Moyes!

Er zijn van die boeken die je nét even harder raken. Die je doen glimlachen, stil maken en stiekem een traantje laten wegpinken. Wij samen van Jojo Moyes is precies zo’n verhaal. Over vriendschap, verlies, onverwachte wendingen en over de diepe banden. Het is een roman die uitnodigt tot napraten, tot delen wat je raakte, verbaasde of zelfs frustreerde. Dus: heb je het boek uit en plan je een gezellige leesclubavond met thee en wat lekkers? Dan hebben wij dé leesclubvragen voor je die zorgen voor een fijne, open en soms verrassende avond vol gesprekken. Want samen lezen is leuk, maar samen praten over een boek als dit? Dat is pas echt leuk!

Over het boek

Wij samen is perfect leesclubmateriaal. De personages zijn levensecht, de keuzes die ze maken zorgen voor discussie, en het verhaal roept vragen op over relaties, empathie, moederliefde en wat het betekent om echt voor iemand of iets te kiezen.

Wij samen

Het is nooit te laat voor een nieuw hoofdstuk in je leven…

Lila moet weer bij het begin beginnen. Haar ex-man krijgt een kind met een ander, haar tienerdochter praat niet meer met haar, en sinds haar moeders dood woont haar stiefvader Bill bij hun in. Als dan ook Gene, haar echte vader, op de stoep staat is de chaos compleet. Gene is met zijn hardrock t-shirts en zijn carrière als tv-ster (een tijd terug, dat wel) geen standaard opa voor haar kinderen.

En dan heeft Lila behalve gedoe tussen twee vaders, ook nog eens gedoe tussen twee nieuwe mannen…

Bekijk op Boekenwereld >

De leesclubvragen

Heb je Wij samen net uitgelezen en gonst het nog na in je hoofd? Dan ben je niet de enige. Dit is zo’n boek waar je wilt praten over: de personages, de keuzes en de emoties. Speciaal voor jouw leesclub of gezellige boekenavond hebben we een aantal vragen verzameld die het gesprek op gang brengen en uitnodigen tot verdieping, herkenning én een lach.

1. Wat wist je van dit boek voordat je het begon te lezen? Waarom sprak dit boek je aan? Met welke verwachtingen begon je aan dit verhaal en zijn die waargemaakt?

2. Wat was je eerste indruk van Lila, de hoofdpersoon in het boek? En is je indruk van haar anders geworden nu je het boek uithebt?

3. Een belangrijk thema in het boek is familiebanden, positieve en negatieve. Hoe zou je Lila’s banden met haar vader Gene en haar stiefvader Bill typeren? En van Lila met haar dochters? Waar zie je verschillen, waar zie je overeenkomsten? Denk je dat familie altijd bloedverwanten moet zijn, of kun je ook familie vinden bij mensen die niet biologisch aan jou verwant zijn?  

4. Wat vond je van het einde van het boek? Vond je het een goede afronding van het verhaal? Had je andere verwachtingen tijdens het lezen?

5. Welke personage sprak je het meest aan tijdens het lezen? In wie kon je jezelf het meest herkennen? En welk personage sprak je het minste aan? Wat was je favoriete scène, en wat was je minst favoriete scène? Waar moest je om lachen, of huilen, waar werd je boos of blij of verdrietig van?

6. Vind je de titel van het boek passen bij de inhoud? Hoe zou je de titel uitleggen? Denk je dat een andere titel je een ander idee zou hebben gegeven over het boek?

7. Met wat voor gevoel sloeg je het boek dicht? Zou je dit boek aan je vriend(inn)en aanraden? Waarom wel/niet? Wat was je favoriete scène in het boek, en waarom? Hoe zou je het verhaal in twee zinnen samenvatten voor iemand anders? Wat is volgens jou het belangrijkste thema in dit boek?

Heb je Wij samen nog niet gelezen? Dan is dit het perfecte moment om erin te duiken. En heb je het boek wél al uit? Deel dit artikel dan vooral met je leesclub, vriendinnen of collega’s – want samen lezen is altijd leuker.

We zijn benieuwd: hoe vonden jullie de vragen? En welke zorgde voor het mooiste of meest verrassende gesprek? Laat het ons weten via Instagram of Facebook!

Aan het bureau: Mienke Fijen over haar schrijfproces

Achter elk goed boek schuilt een wereld vol ideeën, twijfels en heel veel schrijfuren. Geen enkele schrijver werkt op dezelfde manier en dat maakt het juist zo boeiend. In deze blog gaan we in gesprek met Mienke Fijen. Hoe begint zij aan een nieuw verhaal? Wat doet ze als de inspiratie even wegblijft? En hoe laat ze haar personages tot leven komen? Ze neemt ons mee in haar schrijfproces, van eerste ingeving tot de laatste punt. Lees je mee?

Het begin van elk verhaal: inspiratie

Waar haal je meestal je inspiratie vandaan?

‘Inspiratie vind ik overal. Soms is het een situatie waarin ik zelf in terechtkom, zoals het vergeten van mijn tas aan een winkelwagen die teruggevonden wordt door een hele leuke man. Of het is een mooi liedje waarbij ik direct een beeld voor me zie, zoals ‘Afscheid’ van Volumia! Ook omgevingen inspireren me. Denk aan de prachtige natuur van Noorwegen of de nostalgische straten van Maastricht. Ik zie er mijn personages al rondlopen.’

Heb je vaste plekken waar je naartoe gaat om inspiratie op te doen?

‘Nu ik een serie schrijf die zich afspeelt in Wyck in Maastricht, ben ik daar regelmatig te vinden voor inspiratie en research. Ik vind het belangrijk om sfeer te proeven en ervoor te zorgen dat het verhaal kloppend is. Zo kwam ik er op deze manier achter dat ik een doodlopende straat gekozen had om een auto doorheen te laten rijden. Daar kom je soms alleen achter door de situatie ter plekke te bekijken.

Komt inspiratie vanzelf, of moet je er bewust naar op zoek?

Mienke Fijen Aan het schrijven

‘Inspiratie komt bij mij gelukkig vanzelf en meestal op momenten dat ik het niet verwacht. Ik heb vaak al een zaadje in mijn hoofd dat ik langzaam uit laat groeien tot een verhaalidee. Daarna leg ik het voor aan de uitgever.’

Heb je ooit een droom gehad die leidde tot een boekidee?

‘Nee, wel lig ik vlak voordat ik in slaap val te mijmeren over scènes die ik kan verwerken in mijn verhalen. Ik vind dat een heerlijk moment tussen het wakker zijn en slapen. Mijn hoofd komt dan tot rust en er ontstaat ruimte voor nieuwe ideeën.’

Wat is het meest onverwachte moment of de vreemdste plek waar je inspiratie vond?

‘Op het parkeerterrein van de supermarkt. De lezers van mijn novelle ‘Voor een glimlach’ weten wat er gebeurde. Bij thuiskomst heb ik het voorval in mijn telefoon genoteerd omdat ik het hoe dan ook een keer in een verhaal wilde verwerken.’

Hoe weet je of een idee de moeite waard is om een boek van te maken?

‘Meestal voel ik aan mijn enthousiasme dat het goed zit qua ruwe opzet. Toch is het ook fijn om met de uitgever te sparren om het boekidee verder vorm te geven.’

Wat is het eerste wat je opschrijft als je aan een nieuw boek begint?

‘Dat is verschillend per boek. Bij mijn eerste boek ben ik begonnen met het uitwerken van de scène waardoor het boekidee ontstond. Die scène staat nu ergens midden in het boek. Bij mijn laatste boek ben ik begonnen met het schrijven van een flashback die ik uiteindelijk wat verderop in het boek verwerkt heb omdat deze daar beter tot zijn recht komt.’

Het schrijfproces

Hoe kwam je op het idee voor dit boek?

‘Het idee voor Bestemd voor elkaar ontstond toen ik het nummer ‘Afscheid’ van Volumia! op de radio hoorde. Ik wilde graag een keer schrijven over een hartverscheurend afscheid tussen twee mensen die nog veel van elkaar houden.’

Begin je met een volledig uitgewerkt plot, of ontdek je het verhaal gaandeweg?

‘Ik houd de gulden middenweg aan. Het liefst werk ik met een globaal boekidee dat ik gaandeweg uitwerk. Ik vind het fijn als ik voor mijn gevoel nog ruimte heb voor mijn creativiteit. Wanneer ik te veel plot gaan er luikjes dicht en dat wil ik voorkomen.’

Mienke Fijen Boekenpresentatie

Hoe ga je om met onverwachte wendingen die zich tijdens het schrijven aandienen?

‘Ik ben dol op verrassingen en dus ook de onverwachte wendingen waar mijn personages me mee opzadelen in het schrijfproces. Vaak zijn het spontane acties die meer dan welkom zijn. En als ik het er niet mee eens ben, dan hebben ze pech. Ik ben de baas.’

Waar schrijf je het liefste, heb je een eigen plekje of ga je juist de deur uit?

‘Ik schrijf vaak thuis, zittend op bed, op de bank of op de loungebank in de tuin wanneer het weer het toelaat.’

Wat doe je als je vastloopt in je verhaal?

‘Dan leg ik het verhaal een tijdje weg zodat ik afstand kan nemen. Na verloop van tijd ga ik het grotere geheel weer zien en komen de nieuwe ideeën vanzelf.’

Hoe weet je wanneer een boek echt ‘af’ is?

‘Ik voel dat de eerste ruwe versie van mijn verhaal af is wanneer ik die prachtige, hartverwarmende, afsluitende scène heb geschreven waar ik zelf een brok van in mijn keel krijg. Wanneer ik maanden later in de laatste fase van het redactieproces nog steeds emotie voel tijdens het lezen, dan is het pas echt af.’

Personages en verhalen

Hoe bedenk je je personages? Begin je met hun persoonlijkheid of hun achtergrond?

‘Ik begin met hun persoonlijkheid en uiterlijke kenmerken waarna ik bedenk waar ze vandaan komen en wat ze in hun leven hebben meegemaakt. Vaak is dit een proces dat tijdens het schrijven doorloopt, waardoor ik de personages steeds beter leer kennen.’

Heb je ooit een personage gebaseerd op iemand die je kent?

‘Ja, de werkgever van Godelieve in Voor een glimlach is volledig gebaseerd op de eigenaar van de viskraam die iedere vrijdag bij ons in het dorp op de markt staat.’

Mienke Fijen met het boek geknipt voor elkaar

Welke emoties of thema’s inspireren je het meest om over te schrijven?

‘Ik vind het fijn om over vriendschappen en familiebanden te schrijven. Ook vind ik het interessant om zo nu en dan een maatschappelijk thema toe te voegen of een onderwerp aan te snijden dat mensen aan het denken zet. Daarnaast kan een vleugje spice niet ontbreken in mijn verhalen.’

Wat inspireert je bij het bedenken van de setting van je verhalen?

‘Ik weet al snel waar ik mijn verhaal wil laten afspelen. Ik kies bij voorkeur een plek die nog niet zo vaak voorkomt in feelgoodromans. De setting geeft het verhaal een stukje karakter en dus vind ik het leuk om hierin origineel te kunnen zijn.’

Hoe belangrijk is je eigen leven en ervaring in wat je schrijft?

‘Erg belangrijk. Maar het is niet zo dat ik alles wat ik schrijf zelf heb meegemaakt. Alsjeblieft niet. Gelukkig heb ik een levendige fantasie. Wel is het fijn wanneer je jezelf kunt inleven in de emoties die de personages voelen. Het helpt hierbij dat ik kan putten uit mijn levenservaring.’

Heb je ooit spijt gehad van een verhaallijn of een beslissing die je een personage liet maken?

‘Nee, ik heb zelden spijt van beslissingen. Ik ben een denker en maak over het algemeen weloverwogen beslissingen. Blijkt achteraf dat iets niet helemaal een goede keuze is geweest, dan beschouw ik dat als een leerproces, niet als iets om spijt van te hebben. Proeflezers weten vaak feilloos de vinger op de zere plek te leggen. Hun feedback is goud waard.’

Welk personage was het lastigst om te schrijven en waarom?

‘Ellemieke uit Bestemd voor elkaar. Ze legt een hobbelige weg af in het verhaal. Ik kan niet te veel spoileren, maar achteraf gezien heb ik het gevoel dat ik de hele weg bij haar achterop de fiets heb gezeten en ieder kinderkopje en iedere kuil in de weg heb gevoeld.’

De dagelijkse schrijfgewoonten van Mienke Fijen

Heb je een vaste schrijftijd of -plek?

‘Omdat ik een veeleisende baan heb schrijf ik meestal alleen in het weekend of plan ik een schrijfvakantie in.’

Aan het schrijven

Hoeveel woorden probeer je per dag of per week te schrijven?

‘Wanneer ik in het schrijfproces zit, schrijf ik gemiddeld 5000 woorden per week.’

Wat helpt jou om in de juiste schrijfflow te komen?

‘Over het algemeen kan ik erop vertrouwen dat wanneer ik achter mijn laptop zit het verhaal zich als vanzelf onder mijn vingers ontvouwt. Het helpt als ik afleidende factoren zoals mijn telefoon ver weg leg en een rustige plek opzoek.’

Schrijf je liever in stilte of met muziek op de achtergrond?

‘Ik schrijf het liefst in stilte. Over het algemeen heb ik altijd een liedje in mijn hoofd en dus is extra muziek niet nodig.’

Heb je een vaste schrijfroutine of ben je juist heel flexibel?

‘Ik houd doorgaans van structuur, behalve als het op schrijven aankomt. Daarin wil ik zoveel mogelijk vrijheid houden zodat het goed te combineren is met mijn gezin en werk. Wel werk ik planmatig zodat ik het manuscript op tijd aan kan leveren.’

Benieuwd naar de boeken van Mienke Fijen?

9789020556520
9789020553796
9789020557497
Voor een glimlach - novelle
Geknipt voor elkaar
Bestemd voor elkaar

Was dit jouw eerste kennismaking met Mienke Fijen, of ben je al fan van haar werk?

Laat het ons weten via Instagram of Facebook!

Aan het bureau: Susan van Eyck over haar schrijfproces

Ontdek het schrijfproces van Susan van Eyck: van inspiratie tot personages en de geheimen achter haar verhalen.

Wat gebeurt er allemaal vóórdat een boek in de winkel ligt? Achter elk verhaal schuilt een proces vol inspiratie, twijfels, herschrijven en onverwachte vondsten. Deze keer stappen we in de schrijverswereld van Susan van Eyck. Hoe begint zij aan een nieuw verhaal? Wat doet ze als de woorden even niet willen komen? En hoe zorgt ze ervoor dat haar personages écht gaan leven? Ze deelt haar persoonlijke aanpak, schrijfgeheimen en valkuilen. Nieuwsgierig? Lees snel verder!

Het begin van elk verhaal: inspiratie

Waar haal je meestal je inspiratie vandaan?

‘Dat kan van alles zijn, soms een gesprek met iemand, soms een krantenartikel of iets wat ik op internet lees. Soms via een ander verhaal dat ik al geschreven heb.’

Heb je vaste plekken waar je naartoe gaat om inspiratie op te doen?

‘Niet per se, maar als iets op een bepaalde bestaande plaats speelt dan kan het wel helpen om daar rond te lopen en de sfeer te voelen. Het dorp waar Een vriendin van vroeger zich afspeelt wordt niet bij naam genoemd, maar ik weet zelf wel welk dorp het is en ik kom daar dan soms op plekken waarvan ik denk: daar zouden ze wonen, daar was het dorpsschooltje, daar is de dokterspraktijk.’

Komt inspiratie vanzelf, of moet je er bewust naar op zoek?

‘Soms krijg ik vanzelf een idee, maar ik ga er ook weleens voor zitten om iets nieuws te bedenken. Dat eerste brainstormproces is altijd heel leuk, zeker als je voelt dat je iets hebt wat werkt.’

Heb je ooit een droom gehad die leidde tot een boekidee?

‘Niet vaak, daarvoor zijn dromen meestal te onlogisch. Ik heb wel zo’n terugkerende droom dat ik opeens terug moet naar de middelbare school en daar heb ik weleens een verhaalidee op gebaseerd, maar het is er nooit van gekomen om dat uit te werken.’

Hoe weet je of een idee de moeite waard is om een boek van te maken?

‘Dat moet gewoon blijken. Sommige ideeën vallen al heel snel af, maar ik ben ook vaak genoeg ergens aan begonnen, een heel eind gekomen en dat het geen werkbaar plan bleek te zijn. Het komt ook voor dat ik ergens aan begin, het niet afmaak en het dan later weer oppak. Soms is er wat meer tijd nodig om te zien wat er nog aan scheelt. In die gevallen begin ik meestal wel helemaal opnieuw met schrijven, zelfs als ik al heel ver was. Of iets werkt of niet is dus nog best ingewikkeld.’

Wat is het eerste wat je opschrijft als je aan een nieuw boek begint?

‘Eerst schrijf ik kort het idee op, zo lang als de tekst op de achterkant van een boek. Dan ga ik dat uitwerken. Daarna ga ik het scène voor scène beschrijven en tot slot maak ik die beschrijvingen weer langer. Dat ga ik dan uitwerken tot de daadwerkelijke scènes. De personages denk ik ook wel uit, maar meestal doe ik dat alleen in mijn hoofd. Ik heb niet hele dossiers van iedereen. Vroeger deed ik dat wel, maar daar kon ik me nog weleens helemaal in verliezen en generaties teruggaan in het beschrijven van de achtergronden.’

Het schrijfproces

Hoe kwam je op het idee voor dit boek?

‘Eigenlijk was dit zo’n voorbeeld van zo’n té uitgebreide achtergrond van een personage: oorspronkelijk had ik dit bedacht als achtergrondverhaal van de oma van het hoofdpersonage in een heel ander verhaal waaraan ik werkte. Ik merkte dat dat verhaal op een gegeven moment te veel thema’s en verhaallijnen had en bovendien dat ik er nog niet klaar voor was om dat boek uit te werken, maar dat ik die verhaallijn een mooi gegeven vond voor een op zichzelf staand boek. Later kwamen daar invloeden bij van een ander verhaalidee dat ik had, waardoor het net weer een tikkeltje anders werd.’

Begin je met een volledig uitgewerkt plot, of ontdek je het verhaal gaandeweg?

‘Voor ik echt ga schrijven, heb ik alles helemaal uitgewerkt, maar dat wil niet zeggen dat alles vaststaat en er niets meer aan kan veranderen. Ik kan vrij makkelijk besluiten opnieuw te beginnen, en ook in de redactiefase is nog heel veel mogelijk.’

Hoe ga je om met onverwachte wendingen die zich tijdens het schrijven aandienen?

‘Als het nodig is, moet je ingrijpen en soms heel veel herschrijven. Als je jezelf in allerlei bochten wringt om dingen in je bestaande verhaal in te passen die eigenlijk niet logisch zijn, gaan lezers dat zien.’

Waar schrijf je het liefste? Heb je een eigen plekje of ga je juist de deur uit?

‘Meestal schrijf ik gewoon aan de eettafel.’

Wat doe je als je vastloopt in je verhaal?

‘Vaak is dat een teken dat er iets in het verhaal niet klopt of onlogisch is, dus dat moet ik dan achterhalen, al dan niet met de hulp van mijn redacteur Sabrina. Soms heeft het niets met het verhaal te maken, dan spelen er andere dingen in mijn leven waardoor schrijven even minder lekker gaat. Meestal is het overigens het eerste, want ook als ik niet lekker in mijn vel zit, is schrijven juist een fijne afleiding.’

Hoe weet je wanneer een boek echt ‘af’ is?

‘Dat is een heel geleidelijk proces, van ‘dit is de ruwe eerste versie en er gaat nog enorm aan gesleuteld worden’ tot de laatste kleine correcties. Waar in dat proces voelt het als ‘af’? Ik denk gewoon als het naar de drukker is en er echt niets meer aan veranderd kan worden.’

Personages en verhalen

Hoe bedenk je je personages? Begin je met hun persoonlijkheid of hun achtergrond?

‘Meestal begin ik met hun achtergrond: de gezinssituatie, hun vrienden, wat ze hebben meegemaakt. Hun persoonlijkheid wordt ook deels daardoor gevormd. Voor een groot deel komt het ook wel tijdens het schrijven. Soms komt een personage minder goed uit de verf dan ik zou willen. Mijn redacteur heeft daar altijd een heel scherp oog voor. Daar valt altijd wel iets aan bij te schaven.’

Heb je ooit een personage gebaseerd op iemand die je kent?

‘Ik heb dat vroeger weleens gedaan, maar nu doe ik dat eigenlijk niet meer. Er zullen soms wel trekjes van mensen die ik ken verwerkt zijn in personages, maar dat doe ik niet heel bewust.’

Welke emoties of thema’s inspireren je het meest om over te schrijven?

‘Ik schrijf het liefst over wat zwaardere thema’s, zoals verlies, verraad, dilemma’s in vriendschap. En dan ook over de bijbehorende emoties, dus bijvoorbeeld rouw, vertwijfeling, kwaadheid.’

Wat inspireert je bij het bedenken van de setting van je verhalen?

‘Meestal gebruik ik bestaande locaties en dan doe ik ook veel research, maar het kan ook wel prettig zijn om een fictief dorp te bedenken om iets meer vrijheid te hebben. Al moet de omgeving van die plaats dan wel weer kloppen, ik moet zelf weten waar het ongeveer ligt.’

Hoe belangrijk is je eigen leven en ervaring in wat je schrijft?

‘In Een vriendin van vroeger spelen eigen ervaringen niet heel direct een rol, soms zijdelings, zoals hoe Benard Elses vertrouwen probeert te winnen om haar ervan te overtuigen mee te werken. Daarbij heb ik wel geput uit een ervaring die uiteraard inhoudelijk anders was, maar waar het patroon overeenkwam, van hoe een ouder persoon probeert een jonger persoon in te pakken en intussen andere bedoelingen heeft.’

Heb je ooit spijt gehad van een verhaallijn of een beslissing die je een personage liet maken?

‘Niet zozeer van een verhaallijn, in het redactieproces is tijd en goede begeleiding genoeg om dat allemaal goed te overdenken, maar mijn personages maken weleens dingen mee die je niemand zou gunnen en dat voelt soms wel hard. Dan moet ik mezelf er echt aan herinneren dat ze alleen maar in mijn hoofd bestaan en ze die dingen niet echt hoeven mee te maken. Als ik dat niet kon loskoppelen, als ik me niet zou vasthouden aan het feit dat het allemaal verzonnen is en dat het niet echt levende personen zijn, dan zou ik die dingen niet kunnen schrijven.’

Welk personage was het lastigst om te schrijven en waarom?

‘Benard, omdat hij een heel onbetrouwbare kant heeft, maar tegelijkertijd ook het goede probeert te doen. Hij heeft heel erg twee kanten: in de grote tweedeling van goed en kwaad staat hij aan de goede kant, maar daarbinnen doet hij iets wat absoluut verwerpelijk is. Dat maakt hem interessant, maar ook gecompliceerd.’

De dagelijkse schrijfgewoonten van Susan van Eyck

Heb je een vaste schrijftijd of -plek?

‘Meestal schrijf ik gewoon aan de eettafel in de kamer. Vroeger ging ik vaak met mijn laptop in een koffietentje zitten om er even uit te zijn en rustig te kunnen schrijven, maar dat doe ik nu eigenlijk minder vaak. Dat maakt het namelijk meer een onderneming die ik vooraf moet plannen: minstens anderhalf uur vrijmaken, spullen pakken, erheen fietsen. Daar wil ik juist vanaf, ik wil gewoon spontaan tot schrijven komen. Ik schrijf ook niet overal, ik ben niet iemand die in de trein of in het bos opeens een notitieblok tevoorschijn haalt en gaat schrijven. Brainstormen kan dan weer wel overal.’

Hoeveel woorden probeer je per dag of per week te schrijven?

‘Dat verschilt heel erg. Soms is het maar heel weinig, maar de eerste ruwe versie van Een vriendin van vroeger heb ik in een week geschreven, dus ik kan ook heel productief zijn. Die was overigens nog wel veel beknopter en minder gedetailleerd dan de uiteindelijke versie. Ik denk dat die versie uit zo’n twintigduizend woorden bestond.’

Wat helpt jou om in de juiste schrijfflow te komen?

‘Het helpt mij juist om het idee los te laten dat je echt een speciaal moment moet hebben om te schrijven waarop alles klopt, dat het altijd een uitgebreide schrijfsessie moet zijn, enzovoort. Er mag ook gewoon een spontaan moment zijn waarin ik weliswaar maar een kwartier heb en een heel klein stukje verder kan komen, maar wel gewoon in de stemming ben om dat te doen. In mijn ogen is het geen kwestie van in de flow komen, maar in de flow blíjven door het gewoon te doen wanneer het uitkomt.’

Schrijf je liever in stilte of met muziek op de achtergrond?

‘Sowieso is stilte geen eis. Bij ons thuis is het vaak een herrie. Ik heb een zoon met een verstandelijke beperking die echt nooit stil is en ik schrijf ook gewoon als hij thuis is. Muziek draaien kan, maar hoeft niet per se. Wel heb ik altijd liedjes die bij een verhaal horen, maar die beluister ik eerder als ik buiten ben en aan het nadenken ben over het verhaal.’

Heb je een vaste schrijfroutine of ben je juist heel flexibel?

‘Het liefst zo flexibel mogelijk, dat werkt voor mij echt beter.’

Benieuwd naar de boeken van Susan van Eyck?

9789026175459
9789026163326
9789026163340
9789026163364
9789026143786
9789026149825
Een vriendin van vroeger
Een perfect moment
Een perfecte bestemming
Een perfect plan
Mijn beeld van jou
Weg van jou
Stuk van jou

Was dit jouw eerste kennismaking met Susan van Eyck, of ben je al fan van haar werk?

Laat het ons weten via Instagram of Facebook!

Aan het bureau: Danielle van Helden over haar schrijfproces

Ontdek het schrijfproces van Danielle van Helden: van inspiratie tot personages en de geheimen achter haar verhalen.

Hoe ontstaat een goed verhaal? Elke schrijver heeft een unieke manier om woorden op papier te zetten, personages tot leven te wekken en lezers mee te slepen in een nieuwe wereld. In deze blog nemen we een kijkje achter de schermen bij Danielle van Helden. We vragen over haar schrijfproces: van de allereerste inspiratie tot de laatste punt. Hoe overwint ze writer’s block? Hoe brengt ze haar personages tot leven? Benieuwd naar haar geheimen als schrijver? Lees snel verder!

Het begin van elk verhaal: inspiratie

Waar haal je meestal je inspiratie vandaan?

‘Het klinkt cliché, maar dat kan overal vandaan komen. Soms van iets onhandigs wat ik zelf doe, of door iets wat iemand vertelt. Maar het kan ook zijn dat mijn oog valt op de lichaamshouding tussen twee mensen die met elkaar in gesprek zijn.’

Heb je vaste plekken waar je naartoe gaat om inspiratie op te doen?

‘Nee, ik ga niet naar een vaste plek voor inspiratie. Ik verdiep me wel graag in de onderwerpen die met mijn verhaal te maken hebben. Zo speelt mijn nieuwste boek zich af in een volkstuin. Daarvoor ga ik dan zelf wel geregeld even over een volkstuincomplex wandelen om de sfeer op te snuiven.’

Danielle met even aan mijn moeder vragen

Komt inspiratie vanzelf, of moet je er bewust naar op zoek?

‘Ha, die komt meestal op het moment dat ik er juist niet naar op zoek ben. En wanneer ik natuurlijk geen tijd heb om de invallen op te schrijven.’

Heb je ooit een droom gehad die leidde tot een boekidee?

‘Nee, ik droom geregeld, maar dat niet helaas. Gek genoeg is er in mijn dromen wel altijd muziek te horen, maar dat is weer een heel ander verhaal…’

Wat is het onverwachtste moment of de vreemdste plek waar je inspiratie vond?

Het begint met een geheim is ontstaan doordat ik plots vol op mijn rem moest trappen omdat er een spelend kind tussen twee auto’s door de straat op rende. Nog natrillend van schrik kon ik alleen maar denken: eén seconde later en het was misgegaan. Dan had ik dat kind onder mijn auto gehad. Het zal je toch gebeuren.’

Hoe weet je of een idee de moeite waard is om een boek van te maken?

‘Soms komen een aantal losse ideeën samen tot een verhaal. En vaak zat blijft het slechts een fragment dat ik in mijn mobiel genoteerd heb, wachtend tot het ergens een keer in een boek mag terugkomen. Echt, als ik ooit mijn mobiel verlies, chaos!’

Wat is het eerste wat je opschrijft als je aan een nieuw boek begint?

‘Ik schrijf chronologisch. Dus schijf ik de eerste zin als eerst. Hoewel ik die gedurende het schrijven nog wel iets aanscherp, begin ik bij het begin.’

Het schrijfproces

Hoe kwam je op het idee voor dit boek?

‘Ik heb zelf al jaren een moestuin, dus dat ik eens een boek zou schrijven dat zich daar afspeelt, dat was een kwestie van tijd… En het leuke van een volkstuin is dat er zoveel verschillende tuinders op rondlopen, dat ik meerdere delen zou kunnen schrijven waarin er steeds een andere tuinder gevolgd wordt.’

Begin je met een volledig uitgewerkt plot, of ontdek je het verhaal gaandeweg?

Danielle aan het schrijven

‘Nee, gaandeweg. Ik weet meestal het begin en het einde van mijn verhaal. Ik houd ervan om het hele middenstuk te laten ontstaan tijdens het schrijven, zo laat ik me verrassen.’

Hoe ga je om met onverwachte wendingen die zich tijdens het schrijven aandienen?

‘Meestal laat ik mijn personages even hun gang gaan. Maar de richting die ze opgaan moet wel het verhaal dienen en een mooie wending opleveren, anders schrap ik het net zo gemakkelijk weer.’

Waar schrijf je het liefste, heb je een eigen plekje of ga je juist de deur uit?

‘Ik vind het heerlijk om in een cafeetje te schrijven, met al het geroezemoes op de achtergrond. Maar sinds kort heb ik ook een vaste werkplek voor een dag in de week en dat bevalt ook erg goed.’

Wat doe je als je vastloopt in je verhaal?

‘Meestal lees ik dan de vorige hoofdstukken weer even door om te kijken of die soms iets anders moeten worden. En heel fijn, ik stuur mijn manuscript halverwege een keer naar mijn redacteur Rianne. Samen kijken we dan of ik op de goede weg zit.’

Hoe weet je wanneer een boek echt ‘af’ is?

‘If you know, you know :)’

Personages en Verhalen

Hoe bedenk je je personages? Begin je met hun persoonlijkheid of hun achtergrond?

‘Poeh. Ze wonen vaak al in mijn hoofd. Zijn er zomaar. Ik maak geen uitgebreide karakterschets of zo.’

Heb je ooit een personage gebaseerd op iemand die je kent?

‘Nee, niet echt. In iedere hoofdpersoon zal ongetwijfeld wel een stuk van mijzelf zitten…’

Welke emoties of thema’s inspireren je het meest om over te schrijven?

Aan het schrijven

‘Ik schrijf graag over maatschappelijke thema’s. Ik heb jarenlang als begeleider in de gehandicaptensector gewerkt. Daar ontmoette ik zoveel mensen met een bijzonder levensverhaal. Mensen die plots geconfronteerd werden met verlies of een beperking die het leven op zijn kop zette. Maar dat betekende niet dat er nooit meer gelachen werd. Het is bewonderenswaardig hoeveel humor en veerkracht een mens heeft. Humor is toch wat mensen verbindt en helpt te relativeren in moeilijke tijden. Ik vind het mooi om juist daarover te schrijven.’

Wat inspireert je bij het bedenken van de setting van je verhalen?

‘Ik heb als hobby lange tijd theatersport gespeeld. Het publiek mocht dan locaties opperen waarmee wij dan een improvisatie deden. En daar riepen wij altijd: ‘Overal moet worden schoongemaakt.’ Wat zoveel betekent als: Overal kan een mooi verhaal plaatsvinden.’

Hoe belangrijk is je eigen leven en ervaring in wat je schrijft?

‘Ik schrijf niet zozeer over mijn eigen leven, maar natuurlijk neem je je eigen ervaringen mee.’

Heb je ooit spijt gehad van een verhaallijn of een beslissing die je een personage liet nemen?

‘In Het begint met een geheim laat ik Suus, de hoofdpersoon, met een slok op achter het stuur kruipen. Dit was nodig omdat ze daarmee iets vreselijks in gang zet en ze zichzelf ontwikkelt gedurende het verhaal. Dus spijt, nee. Maar ik heb wel naar haar willen gillen: trut, doe het niet!’

Welk personage was het lastigst om te schrijven en waarom?

‘Het personage waar ik nu over schrijf. Misschien omdat ik nog midden in het proces zit om haar beter te leren kennen. Maar zij is een doorzetter, dus het gaat vast goedkomen tussen ons.’

De dagelijkse schrijfgewoonten van Danielle van Helden

Heb je een vaste schrijftijd of -plek?

‘Ik maak ongeveer twee dagen per week vrij voor het schrijven. Ik schrijf overdag. Ik hou te veel van slapen, dus in de avond of nacht schrijf ik niet.’

Hoeveel woorden probeer je per dag of per week te schrijven?

‘Grappig, ik hou me totaal niet bezig met het aantal woorden of hoeveel ik wil/moet schrijven per keer. Soms stromen de woorden eruit en andere keren mag ik blij zijn met een paar alinea’s.’

Wat helpt jou om in de juiste schrijfflow te komen?

‘Koffie. Altijd koffie…’

Schrijf je liever in stilte of met muziek op de achtergrond?

‘Muziek op de achtergrond is prima, zolang het maar niet te veel aanwezig is. En als ik een scène op tempo wil doorschrijven, dan zet ik ‘Lose Yourself’ van Eminem op mijn oortjes op repeat.’

Heb je een vaste schrijfroutine of ben je juist heel flexibel?

‘Redelijk vast. Ik ga zitten, laptop open. Ik lees het laatste hoofdstuk terug en ga aan de slag. Ik ben wel een trage schrijver. Ik redigeer veel tijdens het schrijven. Er zijn schrijvers die eerst een eerste versie eruit rammelen en dan pas gaan herschrijven. O, kon ik dat maar! Voordeel van mijn schildpadtechniek is dan wel wel, dat ik relatief weinig hoef te herschrijven…’

Benieuwd naar de boeken van Danielle van Helden?

9789021039992
9789021040066
9789021045078
9789021041070
Met een korreltje zand
Even aan mijn moeder vragen
Op rolletjes
Het begint met een geheim

Was dit jouw eerste kennismaking met Danielle van Helden, of ben je al fan van haar werk?

Laat het ons weten via Instagram of Facebook!

The OG’s: de grondleggers van het feelgoodgenre

the OG’s van feelgood: De auteurs die het genre groot maakten! Wij verzamelden van elke schrijver drie must-reads die je niet mag missen!

The Originals, the OG’s: de schrijvers die het feelgoodgenre groot hebben gemaakt. Auteurs die ons met elk boek laten lachen, meeslepen in hun verhalen en ons keer op keer een warm gevoel en een glimlach op ons gezicht bezorgen. Ze beheersen het feelgoodvak tot in de puntjes. Als we aan The OG’s denken, komen namen als Jill Mansell, Jojo Moyes en Jenny Colgan meteen naar boven. Maar ook Colleen Hoover en Taylor Jenkins Reid mogen niet ontbreken!

Wij hebben van elke auteur drie absolute favorieten voor jullie verzameld, de feelgoodboeken die je als liefhebber echt gelezen moet hebben!

Jill Mansell

Met haar sprankelende schrijfstijl, humor en hartverwarmende verhalen weet ze al decennia lang lezers te betoveren. Haar boeken zitten vol romantiek, vriendschap en een vleugje drama, perfect om even in weg te dromen.

9789021044132
9789021048345
9789021052762
Een dag om nooit te vergeten
Het zonnetje in huis
Heerlijk duurt het langst

Jojo Moyes

Haar doorbraak kwam met Voor jou (Me Before You), een hartverwarmend en aangrijpend verhaal dat wereldwijd miljoenen lezers raakte en later werd verfilmd. Moyes combineert romantiek met diepere thema’s als verlies, doorzettingsvermogen en nieuwe kansen. Haar boeken nemen je mee in krachtige verhalen vol liefde, hoop en inspirerende personages.

9789026176081
9789026174964
9789026165849
Wij samen
Voor jou
In haar schoenen

Jenny Colgan

Ze staat bekend om haar hartverwarmende verhalen vol humor, romantiek en sfeervolle settings. Haar boeken spelen zich vaak af in charmante dorpen of idyllische kustplaatsen, waar haar personages nieuwe kansen krijgen en de liefde vinden. Colgan weet als geen ander de magie van het alledaagse te vangen en haar verhalen voelen als een warme deken.

9789021025070
9789024593378
9789021042176
De kleine bakkerij aan het strand
Het Cupcake Café
Lessen in de liefde

Beth O’leary

Ze staat bekend om haar unieke en hartverwarmende verhalen, die sprankelen van humor, herkenbare personages en verrassende diepgang. O’Leary’s boeken zijn verfrissend, ontroerend en perfect om helemaal in op te gaan!

9789026169373
9789026145926
9789026153082
De wake-upcall
Veel liefs
Tot snel!

Colleen Hoover

Haar verhalen verweven romantiek met intense emoties en onverwachte wendingen, waardoor haar boeken zowel hartverwarmend als hartverscheurend zijn. Met haar meeslepende schrijfstijl en onvergetelijke personages weet Hoover haar lezers diep te raken en hen van begin tot eind geboeid te houden.

9789020553352
9789020550412
9789020553284
November 9
It ends with us
Reminders of him

Dani Atkins

Haar verhalen combineren romantiek met diepe emoties en onverwachte wendingen, waardoor haar boeken zowel ontroerend als meeslepend zijn. Met haar beeldende schrijfstijl en gelaagde personages weet Atkins haar lezers te raken en hen volledig in haar verhalen te laten opgaan.

9789026160929
9789026175060
9789026166136
Een hemel vol sterren
Wat wij samen waren
Zes dagen

Rachel Fordham

Haar verhalen verweven romantiek met ontroerende emoties en verrassende wendingen. Met haar sfeervolle schrijfstijl en levensechte personages weet Fordham haar lezers te betrekken en hen volledig in haar verhalen onder te dompelen.

9789043531337
9789029737449
De brievenboom

Van welke auteur heb jij de meeste boeken gelezen?
Laat het ons weten op Instagram of Facebook!

Hoe klein de wereld is… een bijzonder verzoek

Header foto van Carla de Jong

Elk boek heeft een verhaal, maar sommige verhalen zijn extra bijzonder. In deze column deelt Carla de Jong hoe Hoe klein de wereld is tot stand is gekomen. Ontdek het unieke proces achter dit bijzondere boek!

Het verhaal

Op vrijdag 7 februari 2025 wordt Hoe klein de wereld is in boekhandel Scheltema gepresenteerd. Het slotstuk van een intensief proces dat ruim twee jaar geleden begon toen mijn literair agent Marianne Schönbach me belde met een bijzonder verzoek. Of ik de roman waar mijn zeer gewaardeerde collega Walter Lucius tot zijn dood aan werkte, wilde oppakken. Walters vrouw Nicole Frints, zijn uitgever Luitingh-Sijthoff en Marianne Schönbach wilden graag dat het werk het daglicht zou zien en ik leek hen de aangewezen persoon om het te schrijven.

Ik kende Walter als een goede collega. We troffen elkaar op borrels en op het Boekenbal en dat was altijd plezierig. Zijn dood kwam onverwacht. De laatste keer dat ik hem zag, spraken we elkaar niet, en zoals dat soms gaat bij borrels bleef het bij een warme groet. Ik herinner me haarscherp hoe hij aan de bar zat en naar me glimlachte. Het bericht van zijn zelfdoding schokte me. Ik woonde de uitvaart online bij – het was coronatijd – en was bedroefd om te horen hoe zwaar het leven Walter in zijn laatste maanden was gevallen en welke rol het schrijverschap hierin mede had gespeeld. Het verzoek kwam ruim een jaar na zijn overlijden.

Een roman oppakken waar een overleden auteur tot zijn dood aan werkte, ik moest er goed over nadenken of ik dit wilde doen. Ik las de synopsis die Walter schreef voor het Letterenfonds. Er lag een prachtig gegeven van een Indiase soldaat, Chandar Kapoor, die in de Tweede Wereldoorlog voor de Duitsers gaat vechten. Hij denkt zo bij te dragen aan het einde van de Britse heerschappij over India. Het bestaan van een Legion Freies Indien was nieuw voor mij. Het thema van een verkeerde keus maken vanuit goede redenen prikkelde me direct. De oorlog brengt de jonge Chandar naar Texel, waar hij de stoere Luna ontmoet die haar eigen worstelingen heeft. Twee jonge mensen die elkaar vinden al komen zij uit een ander werelddeel en een andere cultuur en koesteren zij tegenovergestelde sympathieën in de oorlog, vond ik een prachtig gegeven.

Ik las een aantal hoofdstukken van Walters hand en hoewel onze schrijfstijl verschillend was, zag ik ook overeenkomsten. In de Lange Leidsedwarsstraat maakte ik bij een Indiase maaltijd kennis met Walters weduwe Nicole en kwam ik meer te weten over Walters laatste maanden. Nicoles pijn greep me aan. De man waarmee je 34 jaar samen bent verliezen omdat hij het leven niet langer kan dragen, is onvoorstelbaar. Als jonge psychiatrisch verpleegkundige maakte ik meerdere malen zelfdoding mee van patiënten. Steeds had dit een enorme impact op mij en mijn collega’s. Ook die herinneringen kwamen weer bij me boven.

Aan het einde van de ontmoeting namen we samen het besluit dat de roman er moest komen en dat ik de pen zou oppakken. Nicole gaf me groothartig de vrijheid om het boek naar mijn hand te zetten. Geen van allen wilden we een halffabricaat. Ik zei A, onwetend hoe intensief B zou worden. Maar met het vertrouwen van Nicole, Marianne én uitgeverij Luitingh-Sijthoff durfde ik het aan.

Meer over dit proces op dinsdag 11 februari!

Hoe klein de wereld is

Hoe klein de wereld is

Een prachtige historische roman die geïnspireerd is op het verblijf van het Legion Freies Indien op Texel in 1943.

Bekijk op Boekenwereld >

Heb jij Hoe klein de wereld is al gelezen? We zijn benieuwd wat je ervan vindt! Laat het ons weten via Instagram of Facebook.